Wycena firmy na sprzedaż bazuje na godziwej wartości rynkowej, ale w praktyce najważniejsza jest wartość inwestycyjna firmy. To od tej ostatniej zależy jaką cenę będzie stanie zapłacić kupujący za firmę lub jej część, biorąc pod uwagę jego konkretną sytuację.
Omówienie tego, czym jest wartość inwestycyjna firmy, rozpocznę od wyjaśnienia powszechnie stosowanego terminu w zakresie wycen, czyli fair market value (godziwa wartość rynkowa). Następnie, przejdę do wyjaśnienia dlaczego wartość inwestycyjna firmy jest kluczowa w transakcji sprzedaży firmy.
Temat wycen firm i sprzedaży firmy przedstawiłem w wielu wpisach na moim blogu, który znajdziesz tutaj.
Godziwa wartość rynkowa – definicja
Godziwa wartość rynkowa (fair market value) to wycena firmy, która bazuje na założeniu, że w transakcji biorą udział typowi hipotetyczni kupujący i sprzedający. Pomija się całkowicie jakiekolwiek kwestie o charakterze indywidualnym stron rozważanej transakcji. Innymi słowy, taka wycena ignoruje to, że poszczególni nabywcy mogą odnieść dodatkowe korzyści w wyniku przejęcia danej firmy.
Przykładowo, wycena firmy w tym ujęciu nie bierze pod uwagę korzyści wynikających z połączenia firmy nabywającej i firmy przejmowanej (efekt synergii). Taka wycena nie uwzględnia również tego czy nabywany jest pakiet większościowy, który umożliwia sprawowanie pełnej kontroli. Dodatkowo, fair market value ignoruje fakt, że występuje przymus sprzedaży danej firmy.
Z tego punktu widzenia można powiedzieć, że w tym podejściu wartość firmy jest „obiektywna”. Taka wycena może odzwierciedlać wartość inwestycyjną jedynie w przypadku, gdy nabywca nie odniesie żadnych szczególnych korzyści w wyniku przejęcia.
W praktyce biznesowej w określeniu ceny za firmę bierze się pod uwagę jednak nie tylko jej wartość samą w sobie. Uwzględnia się również sytuację firmy krótkoterminową oraz sytuację obu stron transakcji, w tym również właściciela firmy nabywanej).
Wartość inwestycyjna firmy – definicja
W odróżnieniu od fair market value, wartość inwestycyjna (investment value) to cena, która uwzględnia specyficzną sytuację firmy czy jednej lub obu stron transakcji. W przeciwieństwie do godziwej wartości rynkowej, wycena nie jest wyznaczana z punktu widzenia nieokreślonego nabywcy czy sprzedawcy.
Innymi słowy, uzgodniona cena odzwierciedla indywidualne wymagania i oczekiwania odnośnie przedmiotu wyceny każdej ze stron. To jest cena, którą jest gotów zapłacić konkretny inwestor w konkretnej sytuacji. Z punktu widzenia właściciela to jest cena, która uwzględnia jego specyficzną sytuację. Za przykład może posłużyć trudna sytuacja płynnościowa, kwestie zdrowotne właściciela albo kwestie rodzinne.
Przykładowo, wycena firmy w tym ujęciu uwzględnia wszelkie korzyści z zakupu takiej firmy. Te korzyści to między innymi:
- efekt synergii (integracja pozioma lub pionowa),
- przejęcie pakietu kontrolnego w spółce, co umożliwia całkowity wpływ na działalność operacyjną, inwestycyjną i finansową przedsiębiorstwa).
Wartość inwestycyjna oznacza niższą lub wyższą cenę za firmę
Wartość inwestycyjna firmy może być zarówno wyższa, niższa lub taka sama jak wycena zdefiniowana według zasad wyznaczania godziwej wartości rynkowej (fair market value).
Suma dodatkowych korzyści spowoduje, że cena za firmę jest zawsze wyższa w porównaniu do godziwej wartości rynkowej (fair market value). Natomiast wszelkie bieżące, nawet chwilowe, problemy firmy czy jej właściciela wpłyną negatywnie na jej wycenę.
Wyższa wartość inwestycyjna firmy od fair market value oznacza istnienie tzw. premii. Niższa cena za firmę niż wycena firmy, która została obliczona jako godziwa wartość rynkowa oznacza istnienie dyskonta.
Premia mówi o tym, że wartość finansowa korzyści przeważa nad potencjalnymi ryzykami związanymi z transakcją. Dyskonto oznacza, że istnieją negatywne czynniki, które jako suma przewyższają jakiekolwiek dodatkowe korzyści wynikające z zakupu firmy.
Premia czy dyskonto nie mają tej samej wartości dla poszczególnych inwestorów. Przykładowo, inwestor branżowy może być skłonny zapłacić wyższą cenę za firmę niż inwestor finansowy (fundusz private equity).
Inwestorowi branżowemu łatwiej jest zidentyfikować korzyści płynące z osiągnięcia synergii. Należą do nich między innymi:
- dostęp do nowych klientów,
- nowych kanałów sprzedaży,
- oszczędności wynikające z integracji działów administracyjnych czy finansowych.
Dla takiego inwestora, niektóre ryzyka związane z przejęciem mogą być przynajmniej częściowo zignorowane.
Z drugiej strony, fundusz private equity może być skłonny zapłacić najwięcej ze wszystkich inwestorów ze względu na sposób przeprowadzenia transakcji. Przykładowo, fundusze mają zazwyczaj łatwiejszy dostęp do finansowania. Może się przełożyć na zaoferowanie przez fundusz wyższej ceny za firmę pod warunkiem jej rozłożenia płatności w czasie.
Autor: Mariusz Malec
Mariusz Malec to założyciel i zarządzający firmą doradczą Private Equity Consulting https://www.private-equity.pl/. Prowadzi specjalistyczny blog. Firma wspiera przedsiębiorców między innymi w zakresie sprzedaży i wyceny firmy oraz pozyskiwania kapitału.
